|
Bir çok defa “turbo” kelimesini duymuşsunuzdur. Özellikle yarış otomobilleri tutkunları bu kelimeyi çok severler. Ancak, muhtemelen tek bildiğiniz bunun normalden daha “güçlü” bir motor anlamına geldiğidir. Peki, motor kapağının altında tam olarak neler oluyor? Şimdi kapağı kaldıralım ve bir göz atalım. Tamamen daha iyi bir yanmadan ibaret bir turbocharger’ın motora olan katkısını anlamadan önce iç yanmanın temel kurallarını anlamalısınız. İç yanmalı motorlar “nefes alan” motorlardır. Yani, havayı ve yakıtı içlerine çekerek enerji yaratırlar. İşte bu enerji, hava ve yakıt karışımı yandığı zaman güce dönüşür. Daha sonra yanmadan geriye kalanlar dışarı atılır. Pistonların dördüncü zamanında işte bu işlem gerçekleşir.
|
 |
|
Turbocharger ise; bu hava-yakıt karışımının daha yanıcı olmasını sağlar. Bu motorun yanma hücresine daha fazla hava sıkıştırılmak suretiyle olur. Bu da pistonun “patlama” sonrasında daha fazla güçle aşağı itip inmesine, sonuç ta artı tork üretilmesine imkan verir. Bu olay yoğunlaştırılmış hava moleküllerinin sıkıştırılması suretiyle yapılır. Ancak asıl hikaye turbocharger’ın bunu nasıl yaptığıdır.
İki Çarkın Hikayesi
Turbocharger temel olarak bir hava pompasıdır. “Yanma-güç” sonrası motoru terk eden sıcak egzoz gazları turbochargerın türbin pervanesine yönlendirir ve onu döndürür. Türbin pervanesi şaft vasıtasiyle kompresör pervanesine bağlıdır. Türbin pervanesi döndüğü sürece kompresör pervanesini de döner. Kompresör pervanesinin dönüşü esnasında temiz hava içeri çekilir ve motorun manifold-cooler üzerinden yanma hücresine gönderilmeden önce sıkıştırılır.
|
|
|
|
Tahmin edileceği gibi kompresör salyangozunu terk eden hava sıkıştırılma ve sürtünme gibi nedenlerle çok sıcaktır. Bu yüzden sıcak havayı silindir içine yönlendirmeden soğutmak gerekir. İşte burada charge-air cooler (veya “heat exchanger”) devreye girer. Sıkıştırılmış havanın ısısı düşürken yoğunluğu artar. (Bilindiği üzere ısı genleşme sebebidir) Charge-air cooler aynı zamanda yanma odasının ısısını da düşürür. Böylece, motor, turbocharger ve charge-air cooler “charge-air system”ı meydana getirir.
|
|
|
|
Bazı sistemlerde ayrıca bir de emici fan bulunur. Bu, charge-air coolerdan hava çekerek turbochargerın sıkıştırdığı havayı daha da soğutur.
|
|
|
|
Göründüğü kadar kolay değil Turbochargerın temelinde yatan mantık ne kadar basit olsa da, turbocharger oldukça komplike bir ünitedir. Sadece, turbochargerı biraraya getiren parçaların en ince detayına kadar ayarlanması ve balansı yetmemektedir. Turbocharger ve motor da birbirleri ile tam ve uyumlu olmalıdır. Aksi takdirde, motor verimli çalışmaz, hatta önemli hasar görür. Bu nedenle uygulama esnasında, kullanım ve koruma usul ve talimatına dikkatle uyulması gerekmektedir.
|
| |
|
TURBO'NUN YARDIMCI ELEMANLARI
A- BLOW-OFF(DUMP VALVE)
|
 |
|
Turbo'non emme manifoldu'na hava gönderen up pipe'ın kenarına takılır.Amacı araç devirden düştüğünde turbo'nun pallerinin(pervanelerinin) yavaşlamasını engellemektir.Turbo'nun palleri vites aralarında veya devir düşmelerinde basınç azalacağından yavaşlar.Blow off bu yavaşlama anında manifolda giden taraftaki sıkışan havanın dışarı atılmasını sağlar.Bu dışarı atılma sırasında blow-off'tan güzel bir çuflama sesi gelir.Böylece araç devirden düşse dahi turbo'nun pallerinin yavaşlaması biraz olsun engellenmeye çalışılmıştır.
|
|
B- WASTEGATE
|
 |
|
Wastage headers ile turbo arasına takılır.Turbo'nu palleri bazen aşırı derecede hızlı döner.Bunun sonucu aşırı basınç olur.Bu basınç motoru bile patlatabilir.Eğer wastage olmasaydı turbo'lu araçlarda motorun patlama riski olabilirdi.Wastage işte bu sırada(turbo'nun aşırı basınç yapması) devreye girerek basınçlı egzost gazının turbo'ya ulaşmasını engelleyerek egzost gazını direk olarak dışarı atar ve turbo'nun palleri yavaşlar.Bu şekilde motora gerekenden fazla basınçlı hava verilmemiş olur.
|
|
C- INTERCOOLER
|
 |
|
İntercooler'da önemli işlevselliğe sahiptir.İntercooler turbo'nun yolladığı basınçlı havayı soğutarak emme manifoldu'na gönderir.Emme manifoldu'na giden soğuk hava sıcak havaya göre daha fazla yer kaplayacağından pistonların içi tam dolar ve daha şiddetli bir patlama yaşanır.Bu şekilde aracımızın şiddetli patlamalardan dolayı itiş gücü de artar.
|
| |
